Zwangerschaps- en bevallingsverlof op een feestdag: compenseren of niet (Voortgezet Onderwijs)?

Maar hoe zit dat dan met feestdagen?

Veel feestdagen vallen ín de schoolvakanties. Dan moet je de feestdag dus compenseren, omdat het feitelijk een schoolvakantiedag betreft. Toch zijn er ook feestdagen die buiten de schoolvakanties vallen. Denk aan Hemelvaart of Tweede Pinksterdag. En denk behalve aan feestdagen ook aan een verplichte vrije dag vanuit de organisatie, bijvoorbeeld de vrijdag na Hemelvaart. Er is in de praktijk veel discussie of je die vrije dagen ook moet compenseren als die samenvallen met het zwangerschaps- en bevallingsverlof. Onlangs oordeelde de Hoge Raad hierover. Voordat we je in dat arrest meenemen, lichten we eerst de bestaande cao-regels uit de sector toe.

Wat staat er in de cao?

De Cao VO kent twee verschillende regelingen voor vakantie: een regeling voor OP en Directie, en een regeling voor OOP. Voor OP en Directie schrijft de cao voor dat de vrouwelijke werknemer haar recht op vakantie-uren houdt, als het zwangerschaps- en bevallingsverlof samenvalt met een schoolvakantie. Over hoe je moet omgaan met een feestdag die buiten de schoolvakanties valt, zegt de cao voor deze functiecategorie niets. In de praktijk worden feestdagen en overige vrije dagen daardoor ook niet (altijd) gecompenseerd.

Ten aanzien van het OOP staat in de cao dat je op verzoek van de werknemer een vakantie intrekt als die samenvalt met een andere vorm van verlof, “voor zover deze niet samenvallen met de algemeen erkende feestdagen” (artikel 14.2 lid 10 cao). Met andere woorden: samenloop tussen vakantie en andere verlofvormen moet je compenseren, behalve als er sprake is van een feestdag. Die hoef je, naar de letter van de cao, niet te compenseren.

Als je dit vertaalt naar de compensatie bij samenloop met zwangerschaps- en bevallingsverlof, betekent dit: samenloop met een feestdag buiten de schoolvakantie hoef je niet te compenseren. De vraag is vervolgens: is deze cao-bepaling eerlijk? Zorgt dit niet voor een ongelijke behandeling, nu de zwangere vrouw haar vrije dag niet op een later moment alsnog kan opnemen, terwijl haar collega’s wel van deze vrije dag kunnen profiteren? Deze vraag komt bij de Hoge Raad terecht.  

Wat vindt de Hoge Raad?

Een werknemer uit de mbo-sector stapte naar de rechter, toen haar werkgever besloot om alleen de vakantiedagen die samenvielen met haar zwangerschaps- en bevallingsverlof te compenseren. ‘Overige’ vrije dagen die volgens de cao geen vakantiedagen zijn, compenseerde de werkgever niet, omdat dit op basis van de cao niet hoeft.  

De Hoge Raad vindt dat de ‘overige dagen’ uit de cao erg lijken op vakantiedagen, en neemt aan dat die vrije dagen ook zo worden ervaren door werknemers. Als je deze overige dagen niet compenseert bij samenloop met het zwangerschaps- en bevallingsverlof, zorgt dit voor ongelijkheid  met werknemers die wél kunnen profiteren van deze vrije dagen. Andere werknemers kunnen deze vrije dagen namelijk naar eigen inzicht  invullen. De werknemer die met zwangerschaps- en bevallingsverlof is, kan deze dagen níét inzetten als vrije dag. Daardoor is de cao in strijd met het recht op gelijke behandeling tussen mannen en vrouwen. En een regeling die ervoor zorgt dat vrouwen op het vlak van arbeidsvoorwaarden minder gunstig worden behandeld dan mannen, is verboden. De Cao MBO moet op dit onderdeel dus worden aangepast.

Vertaling naar het voortgezet onderwijs

Ook de Cao VO bevat een bepaling, op basis waarvan je een feestdag die buiten de schoolvakanties valt niet hoeft te compenseren bij samenloop met het zwangerschaps- en bevallingsverlof. Als je kijkt naar bovenstaand arrest, is die bepaling uit de cao onhoudbaar.  

Ons advies? Compenseer álle vrije dagen die samenvallen met het zwangerschaps- en bevallingsverlof. Ook als die ‘overige’ vrije dagen buiten de schoolvakantie vallen. Daarmee voorkom je een ongelijke behandeling tussen mannen en vrouwen.   

Ook interessant: Lees dit artikel over betaald ouderschap in het onderwijs.